باباشاه اصفهانیباباشاه اصفهانی (باباشاه عراقی) ملقب به رئیس‌الرؤسا، از نستعلیق‌نویسان نامی در قرن دهم در کوهپایه اصفهان متولد شد و در همان‌جا پرورش یافت و سرانجام در جوانی در سفری به بغداد (۹۹۶) درگذشت. [۱]
منشی قمی، احمد بن حسین، گلستان هنر، ج۱، ص۱۱۹، چاپ احمد سهیلی خوانساری، تهران ۱۳۶۶ ش.
۱ - معرفی اجمالیباباشاه اصفهانی، متخلّص به «حالی» شاعر و خوشنویس مشهور عصر صفویه بوده، اصلاً از کوهپایه است اما به اصفهانی شهرت یافته، [۲]
حسین‌صبا، محمدمظفر، تذکره روز روشن، ص۹۵-۹۶.
خط را نزد سیّداحمد مشهدی مشق کرده است. بعضی از تذکره‌ها او را شاگرد میرعلی هروی (متوفی ۹۵۲) دانسته اند، ولی با ملاحظه سال وفات و عمر کوتاه او این ادعا از نظر تاریخی درست به نظر نمی‌آید. [۳]
مهدی بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۵ـ۸۶، تهران ۱۳۶۳ ش.
۲ - هنر باباشاهعموم خط‌شناسان و خوشنویسان متفق‌القولند که تا زمان بابا شاه خط نستعلیق را کسی به شیرینی و شیوایی او ننوشته است. [۴]
بیانی، مهدی، کارنامه بزرگان ایران، ص۱۶۸.
[۵]
عالی‌افندی، مصطفی، مناقب هنروران، ترجمه توفیق‌هاشم‌پورسبحانی، ص۷۹.
[۶]
حسینی کاشانی، تقی‌الدین محمد بن شرف‌الدین علی، تذکره خلاصة الاشعار (بخش اصفهان)، ص۳۲۱-۳۲۲.
بابا شاه در عصر خود از مشهورترین خطاطان بوده است و خطش را به عذوبت و پختگی و لطافت ستوده‌اند [۷]
رازی، امین‌احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۴۳۰، چاپ جواد فاضل، تهران (بی تا).
و نوشته‌های او را به قیمت بالایی می‌خریدند. [۸]
اسکندر منشی، تاریخ عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۷۱، تهران ۱۳۵۰ ش.
به سبب اخلاق درویشانه از نزدیکی با سلاطین و امرا پرهیز می‌کرد و روزگار را در گوشه‌نشینی به کتابت می‌گذرانید اجرت هر هزار سطر کتابت او، به گفته امین‌احمد رازی [۹]
رازی، امین‌احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۴۳۰، چاپ جواد فاضل، تهران (بی تا).
سه تومان بوده است.باباشاه شعر نیز می‌سروده و حالی تخلص می‌کرده است. [۱۰]
بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۶، تهران ۱۳۶۳ ش.
نمونه‌هایی از اشعار او در برخی از تذکره‌ها آمده است. این رباعی از بابا شاه اصفهانی است: دوشینه به بزم آن بت باده‌پرست •••••• بودم که شد از باده عشرت سرمست او رفت به خواب مستی و من از شوق •••••• بر پاش نهادم سر و رفتم از دست ۳ - آثار باباشاهمنظومه ای در آداب خوشنویسی بدو نسبت داده‌اند. رساله آداب المشق نیز که به خطا به میرعماد (متوفی ۱۰۲۴) نسبت داده شده از بابا شاه اصفهانی است. [۱۱]
ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ج۱، ص۱۴۰ـ۱۴۱، مصر ۱۳۰۶ ش.
این رساله را محمد شفیع براساس نسخه محفوظ در کتابخانه دانشگاه پنجاب چاپ کرده است. [۱۲]
بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۸۷ـ ۸۸، تهران ۱۳۶۳ ش.
از او قطعات خوشنویسی و چند کتاب به خط نستعلیق خوش در کتابخانه‌ها و مجموعه‌های شخصی موجود است. [۱۳]
بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۱، ص۹۰-۹۱.
از وی که به کتابت بیش از قطعه‌نویسی گرایش داشت، چند قطعه در کتابخانه‌های ترکیه هست، و نسخه های متعددی از آثار ادبی فارسی را که به خطّ اوست در برخی از کتابخانه‌ها می‌توان یافت.۴ - وفاتتاریخ وفاتش را برخی سال ۹۹۶ در بغداد [۱۴]
منشی قمی، احمد بن حسین، گلستان هنر، ص۱۱۹.
و برخی دیگر سال ۱۰۱۲ه در مشهد مقدس نوشته‌اند [۱۵]
ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، ص۱۴۰-۱۴۱.
و تاریخ دوم صحیح‌تر به نظر می‌رسد. [۱۶]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص۱۵۴.
۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باباشاه اصفهانی»، شماره۲۵. مصلح‌الدین مهدوی، اعلام اصفهان، ج۲، ص۳۵-۳۶. رده‌های این صفحه : خوشنویسان | خوشنویسان اصفهان | خوشنویسان اصفهانی سده دهم (قمری) | خوشنویسان ایرانی | خوشنویسان سده دهم (قمری) | خوشنویسان مشهور عصر صفویه | نویسندگان اصفهان سده دهم (قمری) | نویسندگان اصفهانی
|